معرفی کتاب: یازده سورۀ نخست قرآن به آلمانی، ترجمۀ یوهان وِتس‌اشتاین

یازده سورۀ نخست قرآن به آلمانی: ترجمۀ یوهان وِتس‌اشتاین (۱۹۰۵ م.)؛ با معادل‌یابی واژه‌ها در زبان‌های لاتین، یونانی، عبری، سریانی و فارسی

Die ersten 11 Suren des Koran.: Übersetzt von Johann Gottfried Wetzstein, erster preußischer Konsul in Damaskus 1849-1861. (Issn, 324), German Edit. by: Hars Kurio, Ingeborg Huhn; Klaus Schwarz Verlag, 2015

معرفی

یوهان گاتفرید وِتس‌اشتاین (Johann Gottfried Wetzstein, 1815-1905)، شرق‌شناس، زبان‌شناس، اسلام‌پژوه و سیاسیتمدار آلمانی بود که در ۱۹ فوریه ۱۸۱۵ م. چشم به جهان گشود و در ۱۸ ژانویه ۱۹۰۵ م. دیده از جهان فروبست. او در فاصلۀ سالهای ۱۸۴۹ تا ۱۸۶۱ کنسول دولت پروس در دمشق (سوریه) و امپراطور عثمانی بوده است. وتس‌اشتاین در کنار فعالیت‌های سیاسی به یادگیری زبان‌های شرقی، فهرست‌نویسی و گردآوری نسخه‌های خطی نیز اشتغال داشته است. مجموعه‌‌های نسخ خطی که او گردآوری کرده، امروزه در کتابخانه‌های توبینگن، لایپزیک و برلین نگه‌داری می‌شود. کتابخانۀ دولتی برلین در ۲۰۱۵ کنفراسی را به نام او برگزار کرد (۱۹-۲۱ فوریه)، که با توجه به ابعاد مختلف شخصیت وتس‌اشتاین و گسترۀ توانایی‌های وی، محورهای مختلفی چون نسخه‌های خطی، سیاست و مطالعات شرق‌شناسی را در بر داشت. جلد نوزدهم بریل از سری Islamic Manuscripts and Books به معرفی شخصیت تاریخی و مجموعۀ نسخ خطی وِتس اشتاین اختصاص دارد.

وتس‌اشتاین از شاگردان چهرۀ ممتاز ادبیات عربی، هاینریش فلایشر[۱] (۱۸۰۱-۱۸۸۸ م.) بود که او نیز در میان شرق‌شناسان آلمانی زبانِ قرن نوزدهم جایگاه ویژه‌ای داشت.

در تابستان ۱۹۹۸ م. برای نخستین بار نسخۀ خطی ترجمۀ ۱۱ سورۀ نخست قرآن اثر وِتس‌اشتاین مورد توجه اسلام‌شناس فقید آنه ماری شیمل (۱۹۲۲-۲۰۰۳ م.) قرار گرفت و از عظمت کار او شگفت زده شد. تلاش وتس‌اشتاین در معادل یابی واژگان و ترکیب‌های عربی قرآنی به زبان‌های شرقی و یونانی-لاتین در کنار ترجمه قرآن به آلمانی گسترۀ دانش او را نشان می‌داد. نسخۀ دست‌‌نویس با ۴۵۵ برگ، در اندازۀ ۲۰*۲۶ س.م.، از ابتدای قرآن تا آیۀ ۷۱ سورۀ هود را در بر می‌گرفت و در کتابخانۀ مرکزی برلین نگه‌داری می‌شود. این اثر به عنوان نسخۀ پیش‌نویس به فاصلۀ سالهای ۱۸۷۰-۱۸۷۵ م. تعلق دارد. باری تصحیح آن به چند سال زمان نیاز داشت.

از آنجایی که اصل کار به صورت پیش‌نویس بوده، کماکان بخش‌هایی از واژگان و تعابیر در تصحیح رمزگشایی نشدند. سرانجام، نسخۀ فعلی به سال ۲۰۱۵م. به زیور طبع آراسته گردید.

به طور مثال ترجمۀ آیه ۶ سورۀ «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ» بقره چنین است:

für sie, ob du sie vor Unheil warnst, oder nicht: sie glauben nicht – کَفَرَ  bedecken wie غَفَرَ  dann verheimlichen, verhehlen, abläugnen (wie hebr. כחד ; dann als Gegensatz von شکر eine empfangene Wohlthat nicht als solche anerkennen, undankbar sein dafür, mit dem Infinit. کُفران; als Gegensatz von آمَنَ  etwas von Gott Geoffenbartes nich als Solches anerkennen ungläubig seyn, mit dem Infinit.  کُفر Eerklärung des Praeteriti کَفَروا  “in die Katergorie der Kafirs eingetreten sind”

أنذَرَ  (von نَذِرَ mit  بder Sache: {.?.} sich vor etwas wohl gekanntem hüten) daher IV أنذَره بکذا  er hat ihn vor etwas gewarnt; hesond. In Bezug auf die göttlichen Strafen. Gegensatz zu بَشَّرَ etwas Gute verkündigen. Daher die pers. Uebersetz. یکسانست بریشان اگر بیم کنی ایشانرا یا بیم نکنی ایشانرا  cfr. Sur. 7. V 188 إن أنا الا نذیر وبشیر Versiegelt hat Gott ihre Herzen und … (p. 29-30).

[۱] . Heinrich Leberecht Fleischer, 21 February 1801- 10 February 1888.