از آناطولی تا آچه(اندونزی)؛ عثمانیان، ترکان و آسیای جنوب شرقی

آسیای جنوب شرقی از دیرباز از لحاظ سیاسی، تجاری و دینی ارتباطات عمیقی با صفحات تمدنی حاشیه اقیانوس هند و خاورمیانه داشته است. با این وجود توجه اندکی را از سوی پژوهشگران تاریخ اسلام معاصر به خود جلب کرده است. این سرزمین وسیع و غنی فرهنگی که امروزه به کشورهای سنگاپور، برونئی، اندونزی، مالزی و سنگاپور تقسیم شده در عصر متأخر امپراطوری عثمانی و بسط اندیشه خلافت اسلامی به شدت مورد توجه و دغدغه دولت عثمانی قرار گرفت. اما سابقه ارتباط دولت عثمانی با مسلمین این منطقه به قرن شانزدهم میلادی باز می گردد. زمانی که اسناد متعددی درباب ارسال نیروی نظامی دریایی عثمانی به سوی بندر آچه در سوماترا وجود دارد که قصد داشت از مسلمین در مقابل کفار پرتغالی حمایت کند و مسیر تجارت فلفل را دوباره برای دولت عثمانی امن سازد. در سنوات بعدی مهمترین واسطه ارتباط میان مسلمین جنوب شرق آسیا و دولت عثمانی کاروان های سالانه حجاج بودند که تعداد کثیری از مسلمین مالایی را پس از گذشت زمانی بس طولانی در سفر به حجاز منتقل می کردند. این ارتباط مستمر در قرن نوزدهم و همزمان با فعالیت های استعمارگران اروپائی منجر به استمداد مسلمین مالایی از دولت عثمانی شد تا از ایشان حمایت کند. چنانکه ذکر شد این مساله در پرتو اندیشه پان اسلام و ادعای خلافت سلطان عبدالحمید رنگ و بوی بسیار جدی تری به خود گرفت و دولت عثمانی علی رغم ضعف مفرط اقتصادی و نظامی تلاش های متعددی را برای تثبیت ادعای حاکمیت بر جنوب شرق آسیا از خود نشان داد. این موضوعات بهانه ای برای انتشار مقالاتی قرار گرفته که می کوشد تمام جنبه های مهم ارتباط میان جنوب شرق آسیا و دولت عثمانی را از طریق مطالعات اسنادی موجود در استانبول عمیقا بررسی کند.

فهرست مقالات:

• مقدمه. اسلام، تجارت و سیاست در اقیانوس هند
• از روم تا جاوه: فراز و فرودهای ثبت و ضبط روابط دور تجاری
• از استانبول با عشق: شایعات، جاسوسان و رقابت های اقتصادی در روابط عثمانی-آچه
• روابط اقتصادی میان عثمانی و جنوب شرق آسیا در قرن هفدهم میلادی
• واسطان حضرمی و تاثیرگذاری عثمانی بر جنوب شرق آسیا
• خلافت عثمانی و مسلمین فلیپین در ابتدای عصر مدرن
• عثمانی و جنوب شرق آسیا در عصر پیشاحمیدی: مطالعه ای انتقادی در انگیزه های استعمارگران در جنوب شرق آسیا
• جذابیت های آچه برای عثمانی در اواخر قرن نوزدهم
• دولتهای خاورمیانه و مسلمین فیلیپین در ابتدای حکمرانی آمریکا(۱۸۹۸-۱۹۱۹)
• «ما امیدواریم که به بندر استانبول برسیم»: حرکات رو به جلوی انگلستان و تاثیرات خلافت عثمانی بر شبه جزیره مالا
• خوانش اندونزیایی تاریخ عقمانی(۱۸۹۰-۱۹۴۰)
• خوانش ترکی از سنت های ادبی مالایی
• شواهد جدید اسنادی درباب ارتباط فکری و مذهبی میان عثمانی ها و مسلمین آچه
• تاثیرات قرآن چاپ عثمانی بر جنوب شرق آسیا.

محمد حسین رفیعی

لینک سایت آمازون