بررسی ابعاد تفسیر قرآن و تاریخ تفکر اسلامی

تفسیر قرآن کی و چگونه در قالب رشته‌ای علمی و ادبی درآمده است؟ دیگر شاخه‌های علوم اسلامی چون فقه، کلام، و فلسفه تا چه حد بر آن اثر گذارده‌اند؟ گرایش‌های مختلف سیاسی و مذهبی چگونه و تا چه میزان در شکل دهی به سنت تفسیر قرآن دخالت داشته‌اند؟ این‌ها مهم‌ترین پرسش‌هایی است که کتاب ابعاد تفسیر قرآن و تاریخ تفکر اسلامی در مقالات متعدد خود بدان‌ها می‌پردازد.

کتاب فوق دوازدهمین اثر از مجموعه‌ی مطالعات قرآنی است که انتشارات دانشگاه آکسفورد با همکاری مؤسسه‌ی مطالعات اسماعیلیه در اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی در لندن منتشر کرده است. دوتن از تفسیرپژوهان غربی به نام‌های آندریاس گُرکِه (استاد دانشگاه ادینبورو) ویوحنا پینک (استاد دانشگاه فرایبورگ) مجموعه‌ی مقالات این کتاب دوازدهم را ویرایش و تنظیم کرده‌اند. تعداد مقالات این کتاب ۱۵ تاست که در چنج فصل مختلف تنظیم یافته‌اند. فهرستی اجمالی از عناوین مقالات به این شرح است:

• مقدمه (آندریاس گُرکِه و یوحنا پینک)
• حوّا در سنت تفسیری نخستین (کاترینه برونسون)
• تفسیر مجاهد: سرآغازها، روش‌های نقل، و تکامل سنت تفسیری مکه (کلود ژیلیو)
• تفسیر مقاتل بن سلیمان و تحول ادبیات تفسیری نخستین (نیکلای سینایی)
• روابط متقابل و مرزهای تفسیر و حدیث: تفسیر قرآن در موطأ مالک بن انس (روبرتو توتولی)
• هرمنوتیک شافعی و تفسیر قرآن در کتاب العثمانیه جاحظ (ایگناتیو سانچِز)
• در کشاکش تفسیر و فقه: بررسی آیه‌ی نهم سوره‌ی حجرات (رِبِکا ساور)
• جرجانی: نظریه‌ی تفسیر قرآن در میان زبان‌شناسی و باورهای کلامی (نجم الدین خلف الله)
• تاویل و عقل‌گرایی در تفسیر قرآنی قاضی عبدالجبار (عبدالصمد بلحاج)
• روش بنیادگرایان اسلامی در تفسیر قرآن (نگین یاوری)
• مدرنیته از کجا آغاز می‌شود؟ محمد شوکانی و سنت تفسیر (یوحنا پینک)
• تعریفی جدید از مرزهای تفسیر: تفسیر شفاهی، و خصوصیات منطقه‌ای (آندریاس گُرکِه)
• تفسیر تاریخ تفکر اسلامی در غرب آفریقا (آندرا گریگاگلی)
• دو تفسیر قرن بیستمی در میان میراث سنتی و تفکر مدرن: مفاهیم جنسیت در تفاسیر محمد حسین طباطبایی و طاهر بن عاشور (کاترین کلاوسینگ)
• یاشار نوری ازتورک: نظریه‌پرداز ترک معاصر در زمینه‌ی تفسیر (کاترین آیت)
• ترجمه‌های معاصر از آثار کهن تفسیر قرآن (اندرو ریپین)

Introduction, (Johanna Pink and Andreas Gorke)

I: The Formation of Boundaries: Early Evolution of the Genre 

1. Eve in the Formative Period of Islamic Exegesis: Intertextual Boundaries and Hermeneutic Demarcations,(Catherine Bronson)
2. Mujahid’s Exegesis: Beginnings, Ways of Transmission and Development of a Meccan Exegetical Tradition in its Human, Spiritual and Theological Environment,(Claude Gilliot)
3. The Qur’anic Commentary of Muqatil b. Sulayman and the Evolution of EarlyTafsirLiterature, (Nicolai Sinai)

II: Disciplinary Boundaries and their Permeation: The Place of Tafsīr in Islamic Scholarship 

4. Interrelations and Boundaries betweenTafsirand Hadith Literature: The Exegesis of Malik b. Anas’ Muwatta? and Classical Qur’anic Commentaries, (Roberto Tottoli)
5. Shafi’i Hemeneutics and Qur’anic Interpretation in al-Jahiz’s Kitab al-Uthmaniyya,(Ignacio Sanchez)
6. Tafsirbetween Law and Exegesis: The Case of Q. 49:9, (Rebecca Sauer)
8. III: Boundaries of Dogma and Theology: The Expression of Ideas through Tafsir 
   7. Al-Jurjani: Exegesis Theory between Linguistics and Theological Dogma, (Nejmeddine Khalfallah)
   8. Interpretation and Reasoning in al-Qazi Abd al-Jabbar’s Qur’anic Hermeneutics,(Abdessamad Belhaj)
   9. Tafsirand The Mythology of Islamic Fundamentalism, (Neguin Yavari)

   IV: Reassessing Conventional Boundaries: Chronology, Geography, Media and Authorship 

   10. Where Does Modernity Begin? Muhammad al-Shawkani and the Tradition ofTafsir,(Johanna Pink)
   11. Redefining the Borders ofTafsir: Oral Exegesis, Lay Exegesis and Regional Particularities,(Andreas Gorke)
   12. Tafsirand the Intellectual History of Islam in West Africa, (Andrea Brigagli)

   V: An Expansion of Boundaries: The Tafsir Tradition in Modern Times 

   13. Two Twentieth-century Exegetes between Traditional Scholarship and Modern Thought: Gender Concepts in theTafsirsof Muhammad Husayn Tabataba’i al-Tahir ibn ‘Ashur, (Kathrin Klausing)
   14. Yasar Nuri Ozturk: A Contemporary TurkishTafsirTheorist, (Kathrin Eith)
   15. The Contemporary Translation of Classical Works OfTafsir,(Andrew Rippin)