روش، ساختار، و تحوّل در کیهانشناسی فارابی

این مطالعه که بر پایه رسالۀ دکتری نویسنده نگاشته شده است، اوّلین رساله‌ایست که منحصراً به کیهانشناسی فارابی اختصاص داده شده و یک تفسیر جدید از سیر پیشرفت فلسفی این متفکّر، از طریق تجزیه و تحلیل منابع دست اوّل یونانی و عربی و زمینه و بافت زندگی و اندیشۀ او در محیط فرهنگی و فکری زمان خود، ارائه می‌دهد. این اثر مفاهیم کلیدی جهانشناختی و متافیزیکی بیان شده در آثار او را، با تمرکز ویژه بر روی علّت و معلول سماوی، تعقّل، و حرکت مورد بحث قرار می‌دهد. این کتاب همچنین روش کیهانی فارابی و بویژه ارتباط بین نجوم، فیزیک و متافیزیک را بررسی می‌کند. نتیجه، یک ارزیابی مجدّد از کیهانشناسی فارابی است در مقابل گرایشهای فلسفی یونان باستان و درک واضحتر از چگونگی اقتباس خلّاقانۀ آن و تبدیل این میراث برای ایجاد یک پارادایم کیهانی جدید در اندیشۀ عربی.
کتاب پس از طرح موضوع در مقدّمه، مباحث خود را در چهار فصل دنبال می‌کند. فصل اوّل بر کیهانشناسی فلسفی، علوم و روش علمی در اواخر دوران باستانی یونان و اوایل دوران اسلامی و جایگاه نجوم در مباحث فلسفی، و بهره‌گیری از روشهای برهان و تمثیل تمرکز دارد. دوّمین فصل به افلاک، اجرام سماوی،عقول، نفوس الگوهای سیاره ای، و وحدت و کثرت می‌پردازد. در فصل سوّم مباحث جذّابی چون مادّه و آفرینش، بحث از مادّۀ سماوی و منشأ آن، خلقتگرایی و علّیت سرمدی، با تکیه بر نوشته‌های گوناگون فارابی مطرح می‌شوند. فصل چهارم به بررسی حرکت سماوی، علل حرکت سماوی، حرکات خاصّ سیارات، الگوهای سیّاره‌ای و حرکتشناسی سماویِ ویژۀ فارابی اختصاص دارد.
بدلیل ارتباطی که کیهانشناسی فارابی با نظریۀ صدور او دارد، و نیز بدلیل تأثیر عظیمی که این نظریه بر فلاسفۀ بعدی، بویژه ابن سینا و پیروان او نهاده است، تألیف این اثر جای خالی مهمّی را در تاریخ فلسفه و علم دوران اسلامی پر می‌کند.
مؤلّف این کتاب فارغ التّحصیل دانشگاه مکْگیل کانادا، و در حال حاضر عضو پژوهشی دانشگاه گئورگ-اوگوست در گوتنیگن آلمان است و پژوهش دربارۀ رابطۀ نجوم طبیعیات و مابعد الطّبیعه در آثار فیلسوفان و دانشمندان بزرگ مسلمان را دنبال می‌کند. برخی از آثار و مقالات او جزو منابع کتاب ذکر شده است.