اتان کولبرگ

اتان کولبرگ [۱] اسلام‌شناس و شیعه شناس اسرائیلی متولد ۱۹۴۳ در تل آویو[۲] است. در کودکی به موسیقی و پیانو علاقه داشت و به مدرسه فنون و موسیقی نیویورک رفت .در دوره متوسطه به مطالعه زبان‌های عربی و انگلیسی علاقمند شد. پس از اتمام خدمت سربازی وارد دانشگاه عبری[۳] اورشلیم شد و در سال‌های ۱۹۶۶ و ۱۹۶۸ به ترتیب درجه کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را با رتبه عالی اخذ کرد. سپس به اکسفورد رفت و در ۱۹۷۱ درجه دکتری را از این دانشگاه کسب کرد. موضوع رساله دکترای کولبرگ جایگاه صحابه نزد شیعیان دوازده امامی بود که آن را تحت نظر ساموئل استرن[۴] و ریچارد والزر[۵] نوشت. از ۱۹۷۲ به عنوان مدرس در گروه مطالعات زبان عربی دانشگاه عبری اورشلیم مشغول به کار شد و پس از طی کردن دوران دانشیاری و استادی در ۱۹۹۱ به سمت استاد تمامی منصوب شد. زمینه‌های مطالعاتی و درسی او شامل تفسیر قرآن، متون عرفانی، ادبیات شیعی قدیم، شهادت در اسلام در قرون وسطی و بررسی نسخ خطی عربی بود. در این مدت و مابین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۸۹ ریاست مرکز مطالعات آسیایی-آفریقایی مکس شلوسینگر[۶] بر عهده داشت. همچنین کلبرگ در دانشگاه‌های یل، پریسنتون و موسسه مطالعات پیشرفته دانشگاه عبری اورشلیم به عنوان استاد میهمان حضور داشته است. او در سال ۱۹۹۳ به عضویت آکادمی ملی علوم اسرائیل[۷] در آمد و در از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۷ به نمایندگی از آکادمی در کمیته دائمی علوم انسانی بنیاد علمی اروپا[۸] حاضر بود.

کولبرگ تحقیقات و مقالات زیادی در باب تاریخ فکری و عقیدتی فرق اسلامی دارد اما عمده تمرکز او بر روی مذهب شیعه است. نوشته‌هایش در سالهای آغازین بیشتر درباره عرفان و تصوف اسلامی بود و کم کم به سوی تاریخ و عقاید تشییع بخصوص در قرون وسطی امتداد پیدا کرد.

از جمله مقالات او مبحث شهادت در تشیع است که در آن به بررسی مفهوم شهادت ، اجر آخروی شهید و درجات آن و نیز تفاوت میان شهادت و کشته شدن انتحاری که از نقطه نظر شیعه محکوم است، می‌پردازد.

سایر مقالات کلبرگ مرتبط با شیعه دوازده امامی عبارتند از : تفسیر اصطلاح “رافضی” که برای وهن مسلمانان شیعه به کار می‌رود، تقیه و حفظ جان مومنین و دلایل رد و تائید آن، تعریف و تفسیر اصلاح “محدث” و نسبت آن با ائمه شیعی، رجعت و حکمرانی صالحان بر زمین در زمان قیام مهدی(عج)، تولی و تبری به عنوان یکی از ارکان فروع دین، بررسی لغت ” ابوتراب” کنیه امام اول شیعیان و دیدگاه‌ اهل سنت نسبت به آن، ریشه یابی تاریخی امامت و ائمه دوازده‌گانه، مفهوم جهاد در فقه شیعه و تفاوت آن با فقه اهل سنت، نظرات فقهی مختلف شیعه پیرامون فرزند حاصل از روابط نامشروع، جایگاه سایر فرق اسلامی از دیدگاه شیعه.

علاوه بر اینها کولبرگ مقالات زیادی با توجه به احادیث شیعی ارائه داده است و از میان بیش از ۴۰۰ کتب با تمرکز بروی بیست کتاب مشهور حدیث، مساله  اصلی مورد اختلاف میان اهل تسنن و شیعه در مورد جانشینی پیامبر و جایگاه امام اول شیعیان و صحابه را مورد بررسی قرار داده است. در این مقالات ازروایات راویان حدیث معتبر شیعه بخصوص سید ابن طاووس استفاده کرده و حاصل کار کتابخانه ابن طاووس است.

کولبرگ زندگی‌نامه بیش از ۳۰ تن از علمای شیعه را به رشته تحریر درآورده است که بسیاری از آن‌ها در دایره‌المعارف اسلامی (جلد دوم) و دانشنامه ایران آمده است. همچنین دو مقاله را به تفسیر و قرائت قرآن از  نظر شیعی و با توجه به کتاب “کتاب القراءات” احمد ابن محمد السیاری و یک مقاله به چگونگی مرگ پیامبر اسلام از دیگاه محققان غربی اختصاص داده است. برخی از آثار کلبرگ به عربی ، فارسی و ترکی برگردان شده است.

اتان کولبرگ تاکنون در مراکز علمی مختلفی از جمله انجمن آموزشی مطالعات پیشرفته دانشگاه عبری اورشلیم و انجمن مطالعات پیشرفته دانشگاه پرینستون، کمیته مطالعه عربی آموزش و پرورش اسرائیل و کمیته آموزشی موسسه بن-زوی[۹] عضویت داشته و نیز چندین بار به عنوان استاد نمونه دانشگاه انتخاب شده است. همچنین در سال ۲۰۰۸ به پاس دستاوردهای علمی چندین ساله‌ برنده جایزه روچیلد[۱۰] شد.

کتابشناسی :

The Abu Basir tradition: Qur’anic verses on the merits of the      ۲۰۱۳
Shi`i views of the death of the Prophet Muhammad. In:      ۲۰۱۲
Revelation and Falsification: The Kitab al-qira’at of Ahmad         ۲۰۰۹
Trends in Early Imami Shi`i exegetical literature and the    ۲۰۰۷
Classical and South Asian Islam: Essays in Honour of Yohanan 2007
Revelation et falsification. Introduction a l’edition du 2005
Vision and the Imams. In:      ۲۰۰۳
Martyrs and martyrdom in Classical Islam. In:  ۲۰۰۲
Western accounts of the death of the Prophet Muhammad. In:   ۲۰۰۰
Early attestations of the term “Ithna-‘ashariyya.”       ۲۰۰۰
In praise of the few. In: 2000
“Mot qdoshim ve haqrava `azmit ba’islam ha qlasi.”  ۱۹۹۸
Medieval Muslim views on martyrdom. In:        ۱۹۹۷
Taqiyya in Shi`a theology and religion.   ۱۹۹۵
Shahid.      ۱۹۹۵
Authoritative scriptures in early Imami Shi`ism.         ۱۹۹۴
A Medieval Muslim Scholar at Work: Ibn Tawus and His    ۱۹۹۲
`Ali b. Musa ibn Tawus and his polemic against Sunnism. 1992
Belief and Law in Imami Shi`ism. Aldershot, Variorum       ۱۹۹۱
A Melkite physician in Frankish Jerusalem and Ayyubid Damascus:    ۱۹۸۸
Imam and community in the pre- Ghayba period.      ۱۹۸۸
Western studies of Shi`a Islam.      ۱۹۸۷
Aspects of Akhbari thought in the seventeenth and eighteenth   ۱۹۸۷
Al-Usul al-arba’umi`a . 1987

__________________________________________________________________
[۱] -Etan Kohlberg
[۲] -Tel-Aviv
[۳] -Hebrew University
[۴] – Samuel Stern
[۵] – Richard Walzer
[۶] – Max Schloessinger
[۷] – Israel Academy of Sciences and Humanities
[۸] – Humanities of the European Science Foundation
[۹] – Ben-Zvi Institute
[۱۰] – Rothschild Prize

سید موسوی