کارل الفونسو نالینو

کارل الفونسو نالینو[۱] در ۱۸ فوریه ۱۸۷۲ در تورین ایتالیا متولد شد. پدرش معلم وشیمی‌دان بود. پس از اتمام تحصیلات اولیه  مشغول یادگیری زبان عربی و سپس سریانی و عبری در اودینه[۲] شد. پس از آن به دانشگاه هنر تورین رفت و در بیست و یک سالگی درجه دکترا را اخذ کرد. موضوع رساله پایان‌نامه او درباره آثار ستاره‌شناسی و جغرافیای عربی و اسلامی بود. او با کار کردن بر روی این موضوع و نیز نگاشتن اثر دیگری درباره بتانی [۳] در میان بزرگ‌ترین منجمان مسلمان وجهه بین‌المللی پیدا کرد و نزد دیگر شرق‌شناسان و محققان اعتبار یافت.
از سال ۱۸۹۶ در موسسه شرق‌شناسی ناپل به تدریس زبان عربی پرداخت و بعد از آن به دانشگاه پالرمو رفت. سپس از طرف دولت ایتالیا به قاهره عازم شد و شش ماه در آنجا ماند. در ۱۹۰۰ نالینو کتابی به زبان عربی مصری منتشر کرد که حاصل سفر او به مصر بود و همین امر موجب اجازه ملک فواد اول پادشاه مصر برای تدریس در دانشگاه خدیو مصر شد. در میان شاگردان او در این دوره نام طه حسین شاعر بزرگ مصری به چشم می‌خورد. اساتید مصری در ۱۹۰۹ برای سخنرانی درباره ستاره‌شناسی از او دعوت بعمل آورند. نالینو سخنرانی‌اش را به زبان عربی ایراد کرد که سپس به صورت کتاب و تحت عنوان”علم ستاره‌شناسی، تاریخ اعراب در قرون وسطی” منتشر شد. علاقمندی او به تاریخ اسلام موجب شد که پس از تصرف طرابلس توسط دولت ایتالیا، از طرف وزارت مستعمرات ایتالیا مامور بررسی و نگهداری نسخ قدیمی و خطی  عربی و اسناد منتصب به دولت عثمانی منصوب شد. ناگفته نماند که او مطالعاتی هم درباره دولت عثمانی و زبان ترکی داشت. از دیگر موضوعات مورد علاقه او مطالعات یمن و تمدن‌های مختلف مربوط به آن از گذشته تا به امروز بود که مباحث مربوط به لهجه‌ها و خط‌های مختلف عربی از آن جمله است.از ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۱ تاریخ یمن را در دانشگاه هنر مصر تدریس می‌کرد که تاثیر زیادی در رشد و شکوفایی این رشته داشت.  در ۱۹۳۳ به عضویت در آکادمی سلطنتی زبان عربی در قاهره درآمد و نیز یکی از اعضا آکادمی ملی و آکادمی سلطنتی ایتالیا بود. پس از بازگشت به ایتالیا در دانشگاه لاساپینزای رم[۴] استاد شد و موسسه پژوهش‌های شرقی را در آنجا بنا نهاد. این موسسه نشریه‌ای به نام شرق نوین را زیر نظر او منتشر می‌کرد.
کتب و مقالات زیادی از او به زبان ایتالیایی و عربی موجود است. “علم ستاره‌شناسی، تاریخ اعراب در قرون وسطی”، “تاریخ هنر عرب”، “زبان عامیانه عربی در مصر” از جمله کتاب‌ها و مقاله “پیشگامان اروپایی در یمن” از تحقیقات شاخص اوست. او دو کتاب هم درباره تأثیر شریعت اسلامی بر اروپا دارد :” تمدن اسلامی در اروپا در قرون وسطا”و “جهان اسلام و اروپا”. در ایران نالینو را بیشتر به خاطر کتاب “تاریخ نجوم اسلامی” ترجمه احمد آرام می‌شناسند. نالینو در این کتاب درباره علم ستاره‌شناسی و اهمیت آن نزد مسلمانان و عرب زبانان سخن می‌گوید. او عقیده دارد آنچه متدینین را به علم نجوم جلب کرد، آیات قرآنی بود که در مورد سودمندی اجرام سماوی و حرکات آنها بحث می‌کنند و مردم را به تدبر در آنها امر می‌نمایند. به همین جهت است که در تفسیرهای بزرگی چون مفاتیح‌الغیب فخرالدین رازی و تفسیر نظام‌الدین الحسن القمی النیشابوری ملاحظه می‌کنید که هرجا فرصت به دست آمده، به تفصیل درباره مسائل فلکی به بحث پرداخته‌اند. منظور از اعراب در این کتاب، تمام کسانی است که در ممالک اسلامی با زبان عربی کار می‌کردند یعنی می‌نوشتند، می‌خواندند و غیره.
کارل نالینو در ۱۹۳۸ سفری دو ماهه به شبه جزیره عربستان داشت. در بازگشت به ایتالیا نگاشتن سفرنامه عربستان را آغاز کرد. تنها یک جلد از این سفرنامه منتشر شده بود که دچار حمله قلبی شد و در ۲۵ جولای ۱۹۳۸ درگذشت.
دختر او ماریا نالینو[۵] جا پای پدر نهاد و ‌به شرق‌شناسی روی آورد و مسئولیت انتشار آثار پدرش را بر عهده گرفت. او زبان عربی را تقریبا بدون لهجه صحبت می‌کرد. خانه نالینو و دخترش به موسسه فرهنگی تبدیل شده است و ماریا نالینو تا زمان مرگ مدیریت آن را برعهده داشت.

 ________________________________________________________

[۱] – Carlo Alfonso Nallino
[۲] – Udine
[۳] –  al-Battānī
[۴] – Sapienza – Università di Roma
[۵] – Nallino Maria

سیدموسوی