معرفی پایگاه دیجیتال (طنطاوی جوهری)

جهت گیری مطالعات اخیر در حوزه اسلام شناسی فرامنطقه ای منجر به بازخوانی آثار اندیشمندان اسلامی شده است. علاقه به بررسی تاثیر برون مرزی متون عربی و پارسی قرون اخیر بخشی از این جریان اسلام شناسی است.  هم اکنون پژوهشگران تا حدّ زیادی به تاثیر ادبیات اسلامی مصر بر شکل گیری جنبش های اسلامی کشورهای غیرمسلمان و بااکثریت مسلمان پی برده اند. تا کنون بیشترین حجم از آثار و توجه به شخصیت و تاثیر محمّد عبده (و سپس رشید رضا) معطوف بوده است؛ فردی که آثارش در چین و ترکستان و اندونزی ترجمه می شد. امّا آثار دیگر افراد مرتبط با الازهر و دارالعلوم مورد توجّه خاص علاقه مندان و اهل سیاست در اوایل قرن بیستم بوده است. یکی از آن افراد، طنطاوی جوهری است. در بین علمای مصری همعصر خودش، رابطه تنگاتنگی را با شخصیت های سیاسی-مذهبی در سرتاسر جهان برقرار نمود. آرشیوِ نامه ها و دست نوشته های وی نشان از تلاش او برای توسعه فلسفه و فرهنگ عربی و اسلامی (تصویر ذیل) و تعامل و گفت و گوی او با رهبران کشورهای مختلف از جمله رضا شاه پهلوی دارد.[۱] همچنین، او با گروهی از ایرانیان مقیم مصر، همچون ابوعبدلله زنجانی، صاحب «تاریخ القرآن»؛ مراوداتی داشته[۲] و تعداد زیادی از مسلمانان چین، ترکستان و کازان/قازان به آثار وی علاقه زیادی نشان می دادند. بطور مثال، آنها شخصیت تاثیرگذار طنطاوی جوهری را با «مارتین لوتر» قیاس می نمودند[۳] ودست نوشته های او را به زبان های رسمی کشور و یا منطقه شان ترجمه می کردند. چندی از آثار وی در ایران نیز مورد اقبال قرار گرفت. علاوه بر چاپ مقاله فارسی با عنوان «نظریه نسبیت اینشتین» در مجله همایون در سال ۱۳۱۴ و انتشار ترجمه فارسی مقاله اش با عنوان «یاجوج و ماجوج همان تاتار و مغول است» در مجله ارمغان ۱۳۱۲،[۴] ترجمه فارسی «تفسیر سوره فاتحه» توسط علی اکبر واعظ عزیزی و با حمایت منصور تقی زاده در تبریز به چاپ رسید.[۵] همچنین، سعدی بهبودی ترجمه کاملی از «تفسیر سوره فاتحه» را در سال ۱۳۶۷ و با حمایت کمیته فرهنگی دفتر مرکزی جمعیت اسلامی افغانستان در تهران به چاپ رسانید. دیگر کتاب وی با عنوان «الارواح» توسط حبیب الله آموزگار و به عنوان «عالم ارواح» در سال  ۱۳۰۷ در روزنامه های کثیرالانتشار و سپس به صورت کتابی مستقل به فارسی منتشر شد. دیگر آثار وی همچون «التّاجُ المرصّع بجواهر القرآن والعلوم» مورد توجه شرق شناسان (همچون مارتین هارتمن)[۶] و مسلمانان و سیاستمداران جهان مالایا-اندونزی، چین و ژاپن قرار گرفت.

پیشتر پژوهش های متفاوتی در مورد شخصیت و تاثیر تفسیر «الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم» به زبان های مختلف صورت پذیرفته است. با این وجود، همچنان دسترسی به دیگر آثار وی گاها دشوار است. بدین ترتیب، در طی سالهای گذشته، اندک مشارکتی با دکتر فتحی صالح، نوه طنطاوی جوهری برای انتشار و توسعه آثار وی داشته ام. پایگاه دیجیتال ویژه در مورد شخصیت طنطاوی جوهری، کتب و مقالات، و آثار منتشر شده در مورد وی ایجاد شده است، که آن را با علاقه مندان به اشتراک می گذارم.

برای ورود به این وبگاه اینجا را کلیک کنید.

مجید دانشگر

  ————————————————————————————————

[۱] در سال ۱۹۳۵، دربار پهلوی نامه ای را خطاب به شیخ طنطاوی جوهری ارسال نمود. تصویر این نامه در کتاب ذیل موجود است

Majid Daneshgar, Tantawi Jawhari and the Qur’an: Tafsir and Social Concerns in the Twentieth Century (London: Routledge 2018), 24.

[۲] طنطاوی جوهری، أحلام فی السیاسه (قاهره: مطبعه البابی الحلبی، ۱۹۳۵)، صص ۱۱۲-۱۱۰.

[۳] طنطاوی جوهری، التاج المرصّع بجواهر القرآن والعلوم، ویراست دوم، (قاهره: مطبعه الرحمانیه، ۱۹۳۳)، پیشگفتار و ص ۷.

[۴] وی پیشتر این مقاله را در مجله «الهلال» به چاپ رسانیده بود.

[۵] نسخه ای از این کتاب در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.

[۶] Hartmann, Martin, “Schaich Ṭanṭāwī Dschauhari, Ein Modaerner Egyptischer Theolog und Naturfreund,” Beitrage zur Kenntniss des Orients 13 (1916), pp. 54–۸۲.

برای مطالعه ترجمه انگلیسی این مقاله به کتاب ذیل مراجعه نمایید:

Majid Daneshgar, Tantawi Jawhari and the Qur’an, 29–۴۹.

دست نوشته طنطاوی جوهری پیرامون «الفلسفه العربیه». آرشیو خانوادگی (د. فتحی صالح).