تجارت مکه و ظهور اسلام

«تجارت مکه و ظهور اسلام» اثری بسیار بحث برانگیز است. کتاب از شواهد بسیاری کمک گرفته است و مستندات گسترده‌ا‌‌ی دارد. نویسنده تلاش کرده است تا از طریق این شواهد و مستندات، پیش فرض‌های پذیرفته شده در مورد محیط اقتصادی – اجتماعی محل ظهور اسلام (مکه) را به چالش بکشید. پاتریشیا کرونه در این کتاب یکی از متداول‌ترین و محبوب ترین اصول از عقاید دینی مورد قبول معاصر درباره آغاز اسلام را بررسی می کند. این فرضیه که مکه مرکزی تجاری برای صادرات ادویه های معطر به مدیترانه بوده،  از مهم‌ترین مسائل درباره سال‌های ابتدایی پیدایش اسلام است. کرونه بر اساس گزارش‌های تاریخی به شواهدی مبتنی بر تجارت بین عربستان جنوبی و مدیترانه در حدود ۶۰۰ سال زودتر اززمان محمد (ص)، اشاره می‌کند. استدلال او چنین است که مسیر زمینی توصیف شده در منابع عربی دارای سابقه کوتاهی بوده است و نیز منابع مسلمان هیچ اشاره‌ای به تجارت چنین کالاهایی نکرده‌اند. کالاهای تجاری در مکه عمدتا شامل چرم، پوشاک ارزان قیمت و گاه مواد غذایی (کره و پنیر) بوده و این کالاها هم برای مصرف ساکنان همان جنوب و شبه جزیره عربستان بوده است و نه بیشتر. طبق نظر نویسنده مکه در مسیر شاهراه تجارت زمینی از جنوب عربستان به سوریه نبوده و حتی اگر چنین بوده، این مسیر در مقایسه با مسیر تجارت دریایی اهمیت چندانی نداشته است. اگر چنین تجارت گسترده‌ای در آن زمان در مکه وجود میداشت، قاعدتا باید در اسناد به جا مانده از مشتریان این کالاها که خارج از شبه جزیره زندگی می‌کردند، به این داد و ستدها اشاره می‌شد. علی رغم توجه زیاد اسناد اسلامی به قریش (قبیله محمد) و نیز شهر مکه به عنوان یک مرکز تجاری مهم، در اسناد به جای مانده یونانی، لاتین، سریانی، آرامی و قبطی و …چنین شواهدی یافت نمی‌شود. نویسنده علاوه بر تغییر دیدگاه ما درباره نقش تجارت، شواهد مربوط به وضعیت دینی مکه قبل از اسلام و ماهیت منابع موجود درباره خواستگاه اسلام را مورد بازبینی قرار می‌دهد. دستاورد کتاب نشان می‌دهد دیدگاه های کرونه به جهت  نگاه شکاکانه اش به منابع اسلامی بوده است. او منابع اسلامی مرتبط با تاریخ صدر اسلام را فاقد اعتبار تاریخی دانسته است و شناخت تاریخی از این دوره را تنها از طریق شواهد مادی و متون تاریخی غیر اسلامی امکان پذیر می‌داند.

برای مطالعه متن کتاب کلیک کنید.