تصوّف: تاریخ جدید عرفان اسلامی

نویسنده نحوه‌ی نگرش به تصوف را از آغاز ظهور آن در سده‌ی نهم میلادی و طیّ دوران پیشامدرن و مدرن از نگاه مریدان و دیگران در خارج از عالم عرفان مورد بررسی قرار می‌دهد. او جنبه‌های کلیدیِ تصوف، از تعاریف و گفتمان‌ها (آموزه‌ها) گرفته تا رهبری، فرقهها و سیره‌ها را بررسی می‌کند. وی توجه ویژه‌ای به رویکردهای صوفیه به قرآن دارد و نمونه‌های مشابهی را نیز در بهره‌گیری ایشان از متون مقدس در یهودیت و مسیحیت مطرح می‌کند. او نشان می‌دهد که چگونه تصوف به‌منزله‌ی مکتب از مجموعه‌ای از آموزه‌های اخلاقی ساده به سنّتی با محوریتِ جهانی بدل شده، در حالی‌که پیشوایان صوفی (شیخ و پیر) بازیگران قدرتمند زندگی عمومی مسلمان شدند. الکساندر کنیش نشان می‌دهد که چگونه اقتدار و مرجعیت ایشان از سوی کسانی که از برابریِ مسلمانان در مقابل خداوند بدون توجه به دستاوردهایِ معنوی و فکریشان دفاع می‌کردند، به تحدّی کشانده شد. کنیش با بهره‌گیری از نمونه‌های عینی از یمن و قفقاز شمالی، ریشه‌های درگیریِ جاری بین صوفیه و منتقدان بنیادگرایِ آنان، مسلمان سلفی – را به عنوان واقعیت ملموس در زندگی امروزی مسلمان بررسی می‌کند. تصوف برپایه‌ی مجموعه‌ای غنی از منابع اولیه و ثانویه، ترسیمی جامع و مجاب کننده از منظری با اهمیّت در سنّت اسلامی به دست می‌دهد.