جهان رمزوارۀ هنرهای اسلامی

از دیر زمانف در دنیای غرب این پرسش مطرح شده است که جلوه‌های شگفت‌انگیز هنر در اسلام، شعر، موسیقی، خط، معماری، نگارگری، نقوش گیاهی و هندسی و غیره، آیا رمزی و رازی را در خود نهفته دارند و حامل پیامی می‌باشند و یا صرفاً با انگیزۀ زیباسازی آفریده شده‌اند و جنبۀ کاربردی دارند؟ این کتاب پژوهشی عمیق و گسترده برای پاسخ به این پرسش و در حقیقت یافتن معانی و مفاهیم هنرهای اسلامی است. مؤلّف با اشاره به تنوّع هنرهای اسلامی در سه فضای فرهنگی ایرانی و ترک و عرب، و با تأکید بر وحدت، آنها یادآور شده است که متاسفانه تاکنون دربارۀ درک مفاهیم فلسفی و معنوی هنرهای اسلامی غفلت شده است که دو سبب را برای آن ذکر می کند: یکی آنکه هنرمندان مسلمان برخلاف هنرمندان غرب، بگونه‌ای خاموش به آفرینش هنری خود می‌پردازند و هیاهو بپا نمی‌کنند. و دیگر آنکه، تفسیر و معرفی این آثار غالباً با نگاهی بیگانه با فضای فرهنگی اسلام، انجام پذیرفته است.

نویسندۀ کتاب که به وضوح با ادب و فرهنگ اسلامی آشناست. روش پدیدارشناسی، هنرهای گونه‌گون اسلام را در «آئینه تأویل» ملاحظه می‌نماید و ناگزیر آنها را در کانون اندیشه‌های فلسفی و عرفانی و مذهبی جا می‌دهد. نتیجه آنکه در نظر او هنر اسلامی در جلوه‌های مختلف و در عینیت خود، جهانی از تمثیلها و رمز و رازها را منعکس می‌نماید که باید یک یک آنها را در بافت فرهنگی و فلسفی و دینی خود به دقّت مشاهده نمود و معانی آنها را بازیافت و این همان «تأویل» یا تفسیریست که باید به آن پرداخت. به نظر نویسنده برای شناخت هنر اسلامی ناگزیر باید با دنیای اسلام و با فضای آن آشنا شد تا درک آنها میسّر گردد؛ همانگونه که «برای مطالعه و فهم افلاطون، حدّاقل تا زمانی که به او می‌پردازند باید افلاطون را همراهی نمایند».

برای هنرمند و صنعت کار مسلمان، آفرینش جهان، آیت حق، و زیبائی آن، نشانی از کمال حقّست و اثر هنرمند هم در این فضا و با این ایمان آفریده می شود. از ین رهگذر، کتاب ناخواسته به نوعی آثار شرقشناسان و اسلامشناسان را نیز به نقد کشانده است؛ چه روش ایشان را برای مطالعۀ اسلام و هنر اسلامی کافی نمی‌داند.
پاتریک رینگنبرگ متولد ۱۹۷۰، دینشناس و هنرشناس اهل سوئیس، نویسندۀ کتب متعدّدی دربارۀ هنر غربی و آسیاییست. از جملۀ آثار او کتابی دربارۀ فردوسی و نیز کتابی جهت معرّفی ایران برای گردشگران، نشر روزنه و غیره می‌باشد.