خدا و انسان در تهران: تصورات ساخته شده درباره خدا از قاجار تا جمهوری اسلامی

حسین کمالی در کتاب “خدا و انسان در تهران” به بررسی تصورات و اندیشه‌های شکل گرفته شده درباره خدا طی دویست سال گذشته می‌پردازد. او با مطالعه اتفاقات تاریخی رخ داده در تهران، از زمان قاجار تا جمهوری اسلامی، چگونگی شکل‌گیری این تصورات و دیدگاه‌ها را بررسی می‌کند. دیدگاه‌های  بعضا متضادی که به وجود آمده و از بین رفته‌اند. کمالی تاثیر تصورات و اندیشه‌ها درباره خدا را در نحوه تحریک، اعتراض و تغییر جامعه بررسی می کند و تأکید می کند که چگونه مفاهیم الهی به واسطه تصورات متفاوت از طبیعت، عقل، قانون، اخلاق و قدرت شکل گرفته‌اند و در مقابل به آن‌ها شکل داده‌اند.

کتاب “خدا و انسان در تهران” به تحلیل سیاست‌های رسمی دولت، کتاب‌های درسی جدید و برنامه‌های علمی دانشگاه‌‌ها می‌پردازد. علاوه بر آن اعتقادات مردمی، آیین‌ها وسنت‌ها، اندیشه‌های فلسفی و دیدگاه‌های حقوقی که به واسطه عقاید دینی در نهادهای سنتی به وجود آمدند، مورد مطالعه قرار می‌گیرد. نویسنده تداومات و تغییرات شکل دینداری در دوران قاجار و پهلوی را مطرح می‌کند و به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه یک کشور در حال حرکت به سوی مدرنیته به طور ناگهانی گرایشات دینی پیدا می‌کند. او تاثیر فرهنگ مهدویت و انتظار ظهور منجی در شکل‌گیری این جریان را موثر می‌داند. کمالی این موضوع که چگونه پس از روی کار آمدن حکومت دینی، جمهوری اسلامی دیدگاه‌های خدا را در برابر دشمنان خارجی و منتقدان داخلی به کار می‌گیرد؛ مورد نقد قرار می‌دهد.

اگر چه اکثریت غالب جمعیت ایران را مسلمانان شیعه تشکیل می‌دهند؛ اما در کتاب به بررسی اوضاع و احوال مسلمانان اهل‌سنّت، و نیز دیگر گروه‌های اقلیت پرداخته می‌شود و مسائل مربوط به جنسیت و طبقات مختلف اجتماعی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. کتاب “خدا و انسان در تهران” با تمرکز بر تنوّع دیدگاه‌های موجود دربارۀ خدا، چشم‌انداز روشنی دربارۀ جنبش‌های روشنفکری در ایران مدرن را در اختیار ما قرار می‌دهد.

برای مطالعه متن کتاب کلیک کنید.