رهیافت‌هایی به سنت تفسیری اباضیه

اباضیه فرقه‌ای اقلیت از مسلمانان هستند که تاریخ پیدایش آن به اوایل اسلام برمی گردد. امروزه آن‌ها عمدتا در عمان، زنگبار و برخی مناطق شمال آفریقا (الجزایر، تونس و لیبی) زندگی می کنند. یک کلیشه قدیمی اباضیه را وابسته به خوارج ( خشکه‌مقدسان و تندروها) می‌داند. این برداشت از اباضیه شناخت این فرقه را سخت می‌کند. اگرچه در سالهای اخیر مطالعات مربوط به ریشه‌ها تاریخ اجتماعی – اقتصادی، سیاسی، کلامی و فکری اباضیه رشد زیادی داشته است، با این حال مطالعات و تحقیقات واقعا کمی در مورد تاریخ تفسیر آن‌ها از قرآن وجود دارد.

اسماعیل البیرق در این تحقیق با روش‌های متفاوت سنت‌های تفسیری اباضیه را مورد بررسی قرار می‌دهد تا پاسخی برای این پرسش‌ها بیابد: تفسیرهای اباضیه در مقایسه یا تفسیرهای رایج مسلمانان چه تفاوتی دارند؟ آیا می‌توان گفت که اباضیه روش خاصی برای تفسیر قرآن دارند؟ چرا اباضیه آثار محدودی از این نوع تفسیر ارائه داده‌اند؟ روش تفسیری اباضیه با اشاره خاص به مفهوم “بازگشت مسیح” چقدر متفاوت است؟ کتاب با استفاده از منابع اصلی و به روز شده اباضیه، نه تنها راهی به سوی درک تفسیری وکلامی آن پیش پای ما می‌گذارد، بلکه به شناخت ما از تاریخ، سیاست، فرهنگ، جغرافیا، جامعه شناسی، فرهنگ عامیانه و مردم شناسی این فرقه نیز کمک می کند. همچنین این تحقیق نشان می‌دهد که اقلیتی همانند اباضیه هم از تاثیرات و فشار مدرنیته در امان نبودند و در بسیاری مواقع مانند سایر جوامع مسلمان از خود واکنش نشان دادند.