عقل و وحی در اسلام: راه های شناخت در تفسیر فخر رازی بر قرآن کریم

احمد اولدالی در این کتاب ایده‌های روان‌شناختی و معرفت‌شناختی را بررسی می‌کند که زیربنای تفسیر نظریِ فخرالدین رازی از قرآن است. رازی که به عنوان یکی از معدود متکلمان مسلمانی شناخته می‌شود که تفسیری فلسفی از قرآن ارائه کرده است، در این کتاب به عنوان متفکری نوآور نمایان می‌شود که به ضرورت تکیه بر روش‌های منطقی برای درک وحی بسیار معتقد است. مخالفت رسمی او با نص‌گرایی و وام‌گیری‌های متعددش از فلسفۀ ابن سینا، به‌منزلۀ نتیجه‌ای منطقی از یک نظریۀ دانش توجیه می‌شود که در آن عقل نقش بنیادین ایفا می‌کند. در واقع، مقایسه‌های فراوانِ انجام شده نشان می‌دهد که رازی بر خلاف دیگر مفسران و خداشناسانِ سنّی، درکی آزاد از عقل را می‌پروراند که شامل تفکری فلسفی است و منعی برای آن ایجاد نمی‌کند. کاربرد این درک نوین، هرمنوتیکی را که او در کتاب التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) پیشنهاد کرده است، پذیرای ایده‌ها و مفاهیمی می‌کند که از شاخه‌های گوناگون علوم منطقی همچون ریاضی مشتق می‌شوند. این کتاب به مسائل بنیادین دیگری می‌پردازد که مربوط به روانشناسی، منطق، ادراک، نبوت و معادشناسی است. همچنین تعریف چندین مفهوم کلیدی از جمله: روح، علم، استدلال، برهان، یقین، شک و غیره را به‌دست می‌دهد. اگر چه این پژوهش به تفسیر قرآنی اختصاص دارد، اما از بیشتر آثار منتشر شدۀ رازی استفاده می‌کند؛ چراکه یکی از اهداف این پژوهش این است که بدانیم نویسنده چگونه نه تنها در تفسیر، بلکه در دیگر حوزه‌های علمی همچون خداشناسی و نظریه حقوقی که در نوشتارش به آن پرداخته، شیوه‌هایش را به کار بسته است. این کتاب که سرشار از متون توصیفی و ترجمه‌هایی اصل از منابع عربی است، گزارشی از مسائلِ فلسفی، خداشناسی و تفسیری ارائه می‌کند که تفکر رازی پاسخی به آنان است.