پنبه، آب و هوا و شترها: در ایران اسلامی اولیه

رونق تولید و صادرات پنبه در قرن نه و ده، ایران را به ثروتمندترین منطقه‌ی خلافت اسلامی بدل ساخت. با اینحال در قرن یازدهم کشاورزی عظیم ایران سیر نزولی را طی نمود و تفوق آن به پایان رسید. مؤلف کتاب چندین تز بحث‌برانگیز ارائه می‌دهد تا این رخدادهای تاریخی ناشناخته را تبیین نماید. از نظر او رونق تولید پنبه همزمان با انتشار اسلام بود و تنزل کشاورزی ایران از سردشدن قابل‌توجه هوا ناشی شدکه بیش از یک قرن به طول انجامید. این پدیده‌ی اخیر موجب شد قبایل چادرنشین ترک برای نخستین بار به ایران وارد شوند و سلطه‌ای سیاسی ایجاد کنند که قرن‌ها برجای ماند. مؤلف این استدلال خود را با پژوهش کمی و کشفیات علمی، مستند ساخته ابتدا ارتباط بین صنعت پنبه و اسلام را تبیین نموده سپس شواهدی بر آنچه «سرمای عظیم» می‌خواند عرضه می‌دارد. سپس با پرداختن به داستان ترکها، بر صنعت پرورش شتر تمرکز می‌نماید، صنعتی که سودآور اما حساس به درجه حرارت است. در نهایت نتیجه می‌گیرد که این توالی نامتعارف رخدادها نه تنها بر تاریخ ایران بلکه بطور کلی بر توسعه‌ی مناسبت‌های جهانی، تأثیرات عمیق و طولانی‌مدتی نهاده است.

حمید طالب

لینک سایت دانشگاه کلمبیا