چهره‌های محمد: برداشت‌های غربی از پیامبر اسلام از قرون وسطی تا به امروز

محمد (ص) از دیدگاه غربی‌ها چه شخصیتی داشت؟ فریبکار و بدعت‌گذار یا مصلح و دولتمرد؟ واقعیت این است که محمد (ص) چهره‌ای واحد در میان غربی‌ها ندارد. در فرهنگ اروپایی دیدگاه‌های متناقضی نسبت به محمد (ص) وجود دارد. گرچه برخی از آن‌ها از محمد (ص) به عنوان شخصی شیاد، زن باره و ملحد به مسیح یاد می‌کنند، اما این تمام حقیقت ماجرا نیست. بسیاری از مفسران غربی، پیامبر اسلام را شخصی صلح‌جو، اصلاح‌گر، بصیر، دولتمرد، قانون‌گذار و به طور کلی رهبری الهام بخش توصیف می‌کنند.

جان تولان، نویسنده کتابِ چهره‌های محمد، تاریخچه جامعی از این چشم اندازهای متغیر، پیچیده و متناقض را ارائه می‌دهد. کاوش را از ارتباطات اولیه مومنان مسیحی در جنگ‌های صلیبی با مسلمانان و اعراب بادیه شروع می‌کند. جنگ‌های صلیبی نخستین رویارویی اروپاییان با مسلمانان است. این سیر ادامه می‌یابد و در مراحل مختلف متحول می‌شود و تغییر می‌یابد تا به قرن نوزدهم، بیستم و سپس امروز می‌رسد. عجیب به نظر می‌رسد اما طی این کنکاش، شاهد سیر صعودی نظرات مثبت نسبت به محمد (ص) هستیم. از نقطه نظر جدال‌گرایان و طرفداران اصلاحات، گسترش اسلام و دیدگاه مثبت غربیان نسبت به محمد (ص)، نتیجه و گواهی بر فساد گسترده کلیسا بود. آن‌ها محمد (ص) را یک قهرمان می‌دیدند که در جهت اصلاح فساد تلاش کرده بود.

در زمان جنگ‌های داخلی انگلستان، طرفداران دو طرف، محمد (ص) پیامبر اسلام را با اولیور کرامول (رهبر نظامی و سیاسی انگلیس، از سال ۱۶۵۳ تا زمان مرگ نائب سلطنت کشورهای هم‌سود انگلستان، اسکاتلند و ایرلند بود و هم در مقام فرمانروای کشور و هم در مقام ریاست جمهوری جدید خدمت می‌کرد. او به نوعی اولین و آخرین رئیس جمهور تاریخ بریتانیا بود) مقایسه می‌کردند و می‌پرسیدند آیا اولیور کرامول به مانند محمد (ص) سفیری یاغی علیه مشروعیت موجود بود یا پیامبری برای ایجاد نظمی جدید و نظامی عادلانه؟ وُلتِر (نویسنده و فیلسوف نامدار عصر روشنگری فرانسه) در ابتدا محمد (ص) را یک متعصب مذهبی با عقاید کهنه می‌دانست اما بعدها او را دشمن خرافات ‌خواند. از نظر ناپلئون محمد (ص) این گونه بود: فرمانده، سخنور، رهبر و یک الگوی ایده‌آل.

اندیشمندان غربی محمد (ص) را به مثابه‌ای آیینه‌ای در برابر خود می‌دیدند، چراکه تفکرات و سیره زندگی او، آنان را به چالش می‌کشید. در واقع آن‌ها بیشتر نگران قضاوت تاریخ در مورد خود بودند تا واقعیت‌های تاریخی بنیانگذار اسلام. به همین دلیل پیامبر اسلام در غرب، چهره‌های مختلفی به خود گرفته است و مردم و مشاهیر غربی در طول زمان دیدگاه خود را در این باره تغییر داده‌اند.

برای مطالعه متن کتاب کلیک کنید.