اسرار غیب؛ پژوهشی بر تفسیر کبیر فخر الدّین رازی

فخر الدّین رازی، عالم ایرانیِ علوم اسلامی، یکی از چهره‌های شاخص تفکّر کلاسیک اسلامیست. او که مفسّر قرآن، عالم الهیات و فلسفه است، در تفسیر کبیر خود مجموعه‌ای را که نشانگر تمامی علوم و دانش عصر خودست، ارائه می‌کند؛ همان گونه در سرزمینهای باختری، دانشمندانی چون پیکو دلپیراندلا، کورنلیوا لاپید و توماسی آکینی چنین کرده بودند.

نوشتۀ رازی سه گرایش برجسته ساخته‌اند، ابتدا بهره‌گیری فراوان و دقیق از خرد و استدلال، دیگر علاقۀ بسیار و واضح به ملاحظات زبانی، و در نهایت دیدگاه معنوی و روحانی، با رنگ عرفانی، که در آن به سهولت تأثیر ابن عربی را می‌توان دید.

این پژوهش، تکنگاری دقیقی بر مفاهیم و مثالهای اسرار، ظرافتها، دقایق و نظمیست که مؤلّف در متن قرآن کریم می‌یابد و به این عناصر و عوامل متشکّلِ زیباییِ بیمثال کلام الله می‌پردازد. در این تکنگاری می‌بینیم که رازی خلّاقیت شخصی، نبوغ فکری، ظرافت خیال و ظرفیت درک شگفتی و عمق روحانی خود را عیان می‌کند.

این تکنگاری، بهانه‌ایست برای آنکه ذهنیت و دیدگاهی از این نوع تفسیر قرآن مجید به دست بیاوریم. این تکنگاری برای مورّخان اندیشۀ روحانی که به متون عربی دسترسی ندارند، مرجعی علمی، برای مسلمانان غیرعربزبان منبعی برای آگاهی و ایمان، و برای غیرمسلمانان، فرصتی مغتنم و دری گشوده بر شناخت روی فرهنگ اسلامی است.

میشل لاگارد استاد زبان عربی و تفسیر قرآنی در مؤسّسۀ پونتیفیکالِ مطالعاتِ عربی، و اسلامشناسی رم (PISAI) است. او در جامعۀ کشیشانِ سفید عضویت دارد و در سال ١٩٩۶ اندکس تفسیر کبیر فخرالدین رازی، در سالهای ٢٠٠٠، ٢٠٠١ و ٢٠٠٢ کلّ کتاب الموافیق عبدالقادر الجزایری را ترجمه کرده است و مقالات و ترجمه‌های متعدّدی در نشریات مختلف دارد. کیشل لاگارد در سال ٢٠٠۵ جایزه شارجه، فرهنگ عربی را از سازمان یونسکو دریافت کرده است.