سلسله نشست‌های «گاتا»: تامل درباره خاستگاه مخطوطات فراتر از اروپا

کتابخانه تحقیقاتی «گاتا» (Gotha Research Library) در دانشگاه ارفورت آلمان با همکاری دکتر کنراد هرشلر (از مرکز مطالعه فرهنگ‌های نسخ خطی، دانشگاه هامبورگ) سلبسله نشست‌هایی را با موضوع «تامل درباره خاستگاه مخطوطات فراتر از اروپا» برگزار می‌کند.

در دهه‌های گذشته، مسئله خاستگاه از اهمیت بالایی در مطالعه مخطوطات برخوردار شده است، و باعث شکل‌گیری یک رشته مجزا به نام «مطالعات خاستگاه» (Provenance Studies) شده است. هم در میان دانشمندان و هم در میان عموم جامعه، تعامل با مالکیت و انتقال مخطوطات و میراث فرهنگی باعث ارتقای آگاهی درباره میراث استعمار شده است. در نتیجه نابرابری‌های قدرت، استثمار اقتصادی، و اعمال خشونت، تعداد زیادی از مخطوطات عربی، عثمانی، و فارسی به کتابخانه‌ها، بایگانی‌ها، موزه‌ها، و مجموعه‌های اروپایی منتقل شد.

مطالعه خاستگاه مخطوطات خاورمیانه‌ای باعث شده است دانشمندان بتوانند وارد تعامل انتقادی با این میراث بشوند و حوزه‌های تحقیقاتی جدیدی بگشایند. با این حال، مخطوطاتی که به اروپا منتقل شده بودند اغلب قرن‌ها در چرخش بوده‌اند و مخطوطات دیگری هم هیچگاه از خاورمیانه خارج نشده‌اند. حتی در طول قرون نوزدهم و بیستم، حکومت‌ها و افراد اروپایی تنها بازیگران – یا اصلی‌ترین بازیگران – دخیل در انتقال مخطوطات نبودند. تمرکز بر زاویه خاستگاه و در عین حال تغییر تمرکز از بازیگران اروپایی، باعث می‌شود بتوانیم سوالات جدیدی بپرسیم: چگونه می‌توانیم نقش بازیگران غیر-اروپایی در حوزه جابجایی‌های مخطوطات را کشف کنیم؟ مخطوطات در امپراطوری‌های عثمانی و صفوی در کدام محیط‌های فرهنگی، دینی، یا اجتماعی جابجا می‌شدند؟ مطالعه خاستگاه مخطوطات چگونه می‌تواند ما را در فهم ماهیت و اهمیت کتاب‌ها و مجموعه‌های خطی و بطور کلی‌تر فرهنگ مادی در خاورمیانه کمک کند؟ انتقال مخطوطات از یک مالک به مالک دیگر تا چه حد مسائل نابرابری‌های اجتماعی یا اقتصادی، و ارتقا یا افول اجتماعی افراد و گروه‌ها را روشن می‌سازد؟ به چه طریقی می‌تواند به ما کمک کند روابط چنین گروه‌ها و افرادی را با نهادهای آموزشی و سرآمدان سیاسی متوجه شویم؟

سلسله نشست‌های گاتا در پاییز سال ۲۰۲۲ متمرکز بر خاستگاه مخطوطات فراتر از اروپاست. سخنرانان این نشست‌ها با توجه به اهمیت مرکزی خاستگاه در تعامل انتقادی با میراث استعماری، خاستگاه را به‌عنوان ابزاری برای مطالعه افق‌های اجتماعی، اقتصادی، دینی و فرهنگی افرادی که در شمال آفریقا و غرب آسیا مالکیت، جمع‌آوری، فروش، امانت‌سپاری، وقف، و بخشش کتاب‌ها و مجموعه‌های خطی را بر عهده داشتند استفاده می‌کنند.

برای شرکت در این نشست‌ها اینجا کلیک کنید.

فهرست نشست‌ها

۱۲ اکتبر ۲۰۲۲

گنجینه‌ای از کتاب‌ها در عبور از اقیانوس هند: مخطوطات اسماعیلی از یمن تا گجرات

Dr Olly Akkerman (Freie Universität Berlin)

۲۶ اکتبر ۲۰۲۲

مخطوطات عربی سیار در عبور از اقیانوس هند در اوایل دوران مدرن

Dr Christopher Bahl (Durham University)

۹ نوامبر ۲۰۲۲

قسطنطنیه: پایتخت ادبیات عرب

Dr Boris Liebrenz (Saxon Academy of the Sciences and Humanities)

۳۰ نوامبر ۲۰۲۲

مخطوطات ادبی و تاریخ در حلب قرن هفدهم: بازنگری در شخصیت «درویش» احمد

Dr Simon Mills (Newcastle University)