تفسیر موضوعی: گزیده‌ای از سوره‌های قرآنی

چندی پیش کتابی با عنوان تفسیر موضوعی: گزیده‌ای از سوره‌های قرآنی، با همکاری دو مؤلّف از جهان مالایا و خاورمیانه، در مرکز مطالعات قرآنی دانشگاه یوام مالزی به چاپ رسید. ذوالکفلی حاجی محمّد یوسف استاد سرشناس و قرآنپژوه از مالزی، و احمد حسن فرحات از امارت متّحدۀ عربی، با همکاری یکدیگر به تفسیر موضوعی برخی از سور قرآنی پرداخته‌اند. این کتاب در دو بخش اصلی (الف) رویکرد اجمالی که در برگیرنده سوره‌های کهف، یاسین و نجم است و (ب) رویکرد تحلیلی با تمرکز ویژه بر دو سورۀ ذاریات و واقعه می‌باشد.

این احتمال که بررسی سوره کهف بعنوان اوّلین بخش تفسیری کتاب، ریشه در علاقه بسیار زیاد مالاییها به این سوره داشته باشد بسیار زیاد است؛ چرا که اوّلین نسخه از قدیمیترین تفسیر به زبان جاوی مالایی را، که شیخ عبدالرّئوف السّینکیلی نگاشته و در قرن هفدهم به دست آمده است، توجّه خاصّی به سورۀ کهف داشت. همچنین در بخش تحلیلی سورۀ واقعه، این دو محقّق چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که در آخرت و در هنگام رستاخیز آدمیان به سه گروه تقسیم می‌شوند: مقرّبون، اصحاب الیمین یا اصحاب المیمنه و اصحاب الشّمال یا اصحاب المشامه.

با این وجود، علاوه بر دانش قرآنی مؤلّفین، این کتاب از نظرات مفسّران، محدّثین و متفکّران کلاسیک اسلام همچون ابن‌کثیر، المراغی، سیوطی، طبری، زرکشی، نسائی، ترمذی، و یا حتّی مفسّران معاصر مصری مانند سید قطب صاحب فی ظلال القرآن و اندونزیایی همچون حاجی عبدالمالک عبدالکریم امرلله معروف به حمکه و مؤلّف تفسیر ارزشمند «الازهر»، بهره برده است. این کتاب می‌تواند برای آن دسته از پژوهشگرانی که علاقمند به رویکردهای معاصر تفسیری در جنوب شرق آسیا باشند، مفید باشد.

در مورد هر دو نویسنده باید این نکته ذکر شود که از آنها آثار ماندگاری بجای مانده که بعنوان مثال می‌توان به مجموعۀ عظیم قاموس القرآن به زبان مالایی و به سرویراستاری ذوالکفلی و یا تفسیر آیات الاحکام وی و یا کتابی با عنوان دربابِ علوم قرآن: ارائه، نقد و بررسی تألیف فرحات اشاره کرد که در بسیاری از کتابخانه‌های مالزی و امارات متّحده یافت می‌شوند.