فراخوان مقالات کنفرانس «امپراطوری در ترجمه: دانش فارسی-عربی و تشکیل تمدن عثمانی در اوایل دوران مدرن»

مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی به زبان‌های اروپایی: پروژه TRANSLAPT در موسسه مطالعات عربی و اسلامی دانشگاه مونستر در نظر دارد در تاریخ ۱۵-۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ کنفرانسی را با عنوان «امپراطوری در ترجمه: دانش فارسی-عربی و تشکیل تمدن عثمانی در اوایل دوران مدرن» برگزار کند.

در فراخوان این کنفرانس آمده است:

سازمان سیاسی عثمانی در آغاز به عنوان یک موجودیت حاشیه‌ای در شبکه معرفتی وسیع‌تر جهان اسلام ظاهر شد. با این حال، پس از فتح قسطنطنیه، این امپراطوری طالع سریعا به یک کانون اصلی معرفتی تبدیل شد، چرا که سلطان محمد دوم و پسرش سلطان بایزید دوم بیش از پیش حامی تولید آثار علمی و ادبی شدند. فعالیت‌های ترجمه‌ای یک نقش اساسی در این تحول ایفا کرد، و این فعالیت‌ها در اوایل قرن شانزدهم به دلیل دو رخداد مهم سرعت بیشتری یافت: تصرف شام و مصر مملوکیان به دست سلطان سلیم اول و غلبه صفویان بر ایران.

این رخدادها علاوه بر اینکه جایگاه امپراطوری عثمانی در جهان اسلامی (سنی‌مذهب) را دگرگون کرد و باعث تثبیت ابر-دشمن شیعی آن در شرق شد، یک چرخش سرنوشت‌ساز در شکل‌گیری ادبیات و علم عثمانی رقم زد. هجوم دانشمندان عرب‌زبان از مراکز اسلامی کلاسیک مثل قاهره و دمشق، در کنار دانشمندان فارسی‌زبانی که از فضای سنی‌ستیزانه در ایران به امپراطوری عثمانی پناهنده شده بودند، باعث شد نخبگان عثمانی در استانبول و سراسر آن امپراطوری در مقیاسی بی‌سابقه با معارف عربی و فارسی آشنا شوند.

ترجمه متون از تمام ژانرهای ادبیات و علم اسلامی، از جمله شعر، تاریخ، دائره‌المعارف‌ها، و علوم دینی، یک نقش اساسی در توسعه و پرورش این تمدن عثمانی نوظهور ایفا کرد. این فرایند باعث شد تصویر خودساخته عثمانی‌ها به عنوان طلایه‌داران یک «عصر طلایی» اسلامی جدید مشروعیت بیابد، و تجسم یک جابجایی قدرت نمادین در رهبری فرهنگی و سیاسی جهان اسلام بشود.

رویکرد عثمانی‌ها به ترجمه در اوایل عصر مدرن مساوی با یک تبدیل دقیق و تحت‌اللفظی از زبان مبدأ به زبان مقصد نبود. بلکه، شامل شکل‌های متوعی از اقتباس، تقلید، بازنویسی، و تغییر کاربری بود. این ویژگی نشان می‌دهد ترجمه‌های عثمانی چیزی بیش از یک واسطه برای انتقال معرفت بود؛ این ترجمه نقش یک ابزار برای شکل‌دهی به یک فرهنگ ادبی و علمی متمایز را ایفا می‌کرد.

در این چارچوب، از محققان دعوت می‌شود بر فرایندهای ترجمه در اوایل عصر مدرن بین زبان‌های عربی‌، فارسی و ترکی تمرکز کنند و خصوصا توجه به مطالعه نسخه‌های خطی این ترجمه‌ها مدنظر است. بحث‌ها در این کنفرانس بر محور این سوالات ساختار می‌یابد:

تصورات عثمانی از ترجمه چه مبنایی داشت، و ماهیت و محدوده‌های این ترجمه‌ها در مقایسه با دیگر سنت‌های ادبی چگونه بود؟ بازیگران فعال در فرایندهای ترجمه چه کسانی بودند، و چه نقشی ایفا می‌کردند؟ مخاطبان هدف و مخاطبان واقعی این ترجمه‌ها چه کسانی بودند، و بافت اجتماعی-فرهنگی چرخش این ترجمه‌ها چه بود؟ مشخصا، ترجمه چه نقشی در تحول امپراطوری عثمانی از طریق انتقال معرفت ایفا کرد؟

کنفرانس به زبان انگلیسی برگزار خواهد شد. هزینه‌های سفر و اقامت از سوی برگزارکنندگان پرداخت خواهد شد.

متقاضیان باید تا تاریخ ۱۷ مارس ۲۰۲۴ چکیده (حداکثر ۴۰۰ کلمه) و یک زندگی‌نامه خلاصه (حداکثر ۲۰۰ کلمه) را به آدرس translapt@uni-muenster.de در قالب یک pdf با عنوان نام نویسنده ارسال کنند.